نام فایل : اردكان
فرمت : .doc
تعداد صفحه/اسلاید : 14
حجم : 1 مگابایت
ويژگيهاي بافت قديم اردكان
چكيده
بافت تاريخي اردكان يكي از سالمترين بافتهاي قديمي ايران ميباشد و به علت قرار گرفتن در موقعيت خاص جغرافيايي تا حد زيادي از حوادث روزگار مصون مانده است. اين بافت از ويژگيهاي كامل شهرهاي كويري برخوردار ودر از بعضي خصوصيات منحصر به فرد ميباشد. باروي زيبا ، دروازههاي متناسب ، ساختمانهاي موزون ، آب انبارهاي متعدد ، كوچههاي تنگ و باريك ، محلات منسجم ، در بندهاي انحصاري و مساجد بزرگ و جالب از ويژگيهاي اين بافت تاريخي محسوب ميگردد.
مقدمه
بافت تاريخي اردكان به علت قرار گرفتن در منطقه كويري داراي ساختمانهاي خشتي و گلي خاص مناطق كويري ميباشد.كمي نزولات آسماني ، عدم رخداد طبيعي خاص ، دور بودن از مرزهاي جغرافيايي كشور و قرار نگرفتن در معرض هجوم بيگانگان باعث گرديده علي رغم گذشت زمان ، بافت تاريخي اردكان تا اين اواخر سالم و دست نخورده باقي بماند. با روي كار آمدن رضاخان همراه سياست به اصطلاح امنيت ملي وي تخريب بافت آغاز گرديد و تا امروز نيز ادامه دارد؛ ولي هنوز بخش باقي مانده آن كه زيباترين قسمت بافت محسوب ميگردد دست نخورده و سالم ميباشد. خوشبختانه اقدامات پيشگيرانه چند سال اخير موثر واقع شده و در بعضي موارد نه تنها از تخريب بافت جلوگيري كرده بلكه بازسازي و مرمت موجبات احيا و رونق دوباره آن را فراهم آورده است.
موقعيت جغرافيايي
بافت تاريخي اردكان در ساحل كوير مركزي ايران و 60 كيلومتري شمال شهر يزد و 110 كيلومتري شهر نائين قرار گرفته و موقعيت جغرافيايي آن 53 درجه و 48 دقيقه طول شرقي و 32 درجه و 20 دقيقه عرض شمالي از نصف النهار گرينويچ ميباشد.
ارتفاع شهر اردكان از سطح دريا 1035 متر است و شيب ملايم زمين در داخل بافت بصورت ملايم از جنوب به شمال ميباشد و همين امر باعث گرديده تا آب قنوات بتواند به راحتي از داخل بافت عبور نمايند.
وجه تسميه
اردكان از دو كلمه «ارد» و«كان» تشكيل شده كه « ارد» به معني مقدس و «كان» يعني معدن ميباشد و با اين تركيب واژه اردكان به معناي سرزمين مقدس ميشود، اما در جامع مفيدي «ارد» را به كسر الف به معني دور معني كرده و نوشته است چون اطراف اردكان معادن زياد وجود دارد ، در نزد مردم اين منطقه به اردكان معروف گشته است.
تاريخچه
تاريخ دقيق بناي بافت مشخص نيست طبق گفته اكثر مورخين محل فعلي بافت تاريخي اردكان در قديم بستر درياي ساوه بوده كه پس از خشك شدن براي سكونت مناسب گرديده است. همچنين اكثر مورخين معتقدند كه بناي اوليه اردكان بعد از اسلام صورت گرفته است و آثار موجود در بافت قديم نيز مؤيد همين مطلب ميباشد.
عوامل مؤثر در تأسيس اردكان
از متون تاريخي قديم چنين مستفاد ميشود كه رودخانه بزرگي از زابلستان تا كرمان و يزد و نزديكي نائين ادامه داشته است و همچنين دهها رودخانه فصلي و آبهاي سطحي از جنوب به شمال در جريان بوده كه اينها همه مي تواند منشاء تجمع مردم در اين منطقه باشد. از طرفي ديگر شيب ملايم زمين از جنوب به شمال موقعيت را براي احداث قنات مناسب مينموده به همين جهت عامل اقتصادي يا آب و زمين مناسب براي كشاورزي باعث بوجود آمدن اين شهر كويري گرديده است.
نحوه و شكل گيري بافت قديم
از آثار موجود چنان بر ميآيد كه احداث بافت قديم اردكان حداقل در سه مرحله انجام شده و قسمت اصلي آن كه همان مركزيت و بخش اوليه بافت ميباشد در محلي كه امروز به ميدان قلعه مشهور است بنا گرديده در حقيقت قلعه اصلي يا اولين بنا در اردكان در اين منطقه بوده و تاريخ دقيق بناي آن مشخص نيست اما آثار موجود نشان ميدهد كه اين قلعه حداقل در قرن ششم هجري قمري موجود بوده است. سپس محلات بالا ده و زيرده به آن اضافه شده است و محدوده اوليه اردكان عبارت بوده از محله زيرده در شمال ، ميدان بالاده در جنوب ، رباط و آب انبار رباط در شرق، ولي غرب آن درست مشخص نيست ، طول محدوده تقريباً 450 متر و عرض آن در حدود 250 متر بوده است.
اين محدوده كوچك داراي دو مسجد جالب و بزرگ و زيبا ميباشد. مسجد جامع در جنوب و مسجد زير ده در شمال و فاصله ميدان قلعه تا مسجد جامع درست برابر است با فاصله مسجد زير ده تا ميدان قلعه ، در اين بخش كوچك مدرسه علميه با وسعت بسيار زياد و حمام زنانه و مردانه ، بازار ، آب انبار و رباط نيز وجود داشته است.
حصار و خندق اوليه بطور كلي از بين رفته و تا اوائل قرن اخير بخش كوچكي از خندق در ضلع جنوب شرقي در نزديكي ميدان بالا ده هنوز باقي بود كه متاسفانه به مغازه تبديل گرديد.
حصار دوم
...
مبلغ قابل پرداخت 47,000 تومان